Ekskursiya: Azərbaycan inciləri, ilbizlər və sairə...

Həftə sonları uşaqları incəsənətə, mədəniyyətə yaxınlaşdırmaq üçün muzeylərə, sərgilərə getməyə başlamışıq. Bu vaxta kimi bunu ailəcə etmirdik, çünki kiçik qızım hələ belə ziyarətlərdə mənalı iştirak etmək yaşına çatmamışdı. İndi isə onun artıq 2 yaşı oldu, və o da sənət işlərinə ilkin maraq göstərməyə başlayıb. Sizcə çox tezdir? Amma uşaqların estetik zövqü, gözəlliyə dəyər vermək, bu və ya digər rənglərə, musiqiyə üstünlük vermək vərdişləri daha da tez əmələ gelir. Kiçik vaxtlardan onlara gözəl, qeyri-adi mühitdə olmaq imkanını vermək vacibdir.

Getdiyimiz yerlərdən təəssüratlarımızı bloqun oxucuları ilə də bölüşmək istəyirik. Onu deyim ki, şəhərimizdə belə yerlərin sayı artıb və bəzilərində uşaqlar üçün xüsusi proqramlar təşkil olunur. Amma təəssüf ki, bəzi muzeylərimiz hələ də kiçikyaşlı uşaqların gəlməsini müsbət qarşılamır, və bunun üçün bir şərait də yaratmağa çalışmır. Belə muzeylər bir çox əşyalara əl vurmaq, nə isə qurmaq, yoxlamaq imkanını yaradan, ilk növbədə uşaqlar üçün cazibədar, interaktiv olmağa çalışan müasir muzey anlayışından uzaqdır.

Beləliklə, getdiyimiz muzeyləri uşaqlara qarşı nə dərəcədə "mehriban" (child-friendly) olduğunu 5 ballıq şkala ilə qiymətləndirəcəyik. Bu qiyməti isə uşaqlara maraqlı olan sərgi və ya obyektlərin olması, işçilərin uşaqlara münasibəti, uşaqlar üçün xüsusi məşğələlərin təklif olunması,  açıq məkanın (həyət və ya park) mövcudluğu, kafenin olması, uşaq arabası ilə girişin mümkünlüyü və s.-ni nəzərə alaraq verəcəyik.

Bu gün yolumuz H. Əliyev Mərkəzinə düşdü. Mərkəzdəki sərgilər bir yana, təkcə Mərkəzin binasına baxmaq üçün oranı zirayət etməyə dəyər. Uşaqları  xüsusilə binanın futuristik quruluşu, hamar formaları və əyrilikləri, düm ağ rəngi  heyran edir.

Mərkəzdə bir neçə daimi və müvəqqəti sərgi vardır. Uşaqlarımızın yaşını nəzərə alaraq, bunlardan Azərbaycan İnciləri və Mini Azərbaycan sərgilərinə baxdıq.  Birinci sərgidə milli geyimlər və musiqi alətləri uşaqlar üçün daha maraqlı oldu. Hər bir milli musiqi alətinin qarşısında durduqda, onun səsləndirdiyi musiqi çalınmağa başlayır. Mini Azərbaycan sərgisi isə məşhur bina və başqa tikililərin maketləri, mini versiyalarından ibarətdir.  Böyük qızım gördüyü tikililərin Bakının harasında yerləşdiyini xatırlayıb tapmağa çalışıdı: Qız Qalası, Filarmoniya, Xalça Muzeyi, Nizami heykəli, Qala divarları, Yaşıl teatr və s. ona tanış gəldi.

Mərkəzin önündəki park Bakıdakı ən gözəl açıq məkanlardan biridir, və quruluşuna görə ən-ənəvi parklardan fərqlidir. Orada isə müxtəlif ölkələrdən olan rəssamların rənglədiyi ceyran fiqurları maraqlıdır. Sonda qızlar parkdakı iri ölçülü ilbis və dövşanlarla xeyli əyləncəli vaxt keçirdi...

Zaha Hadidi tənqid edənlər də çoxdur, amma onun inşa etdiyi binalar dünyanın seçilmiş şəhərlərindədir, baxmağa dəyər.

Yolunuz bura düşərsə, nəzərə alın ki, Mərkəzin kassaları nahar vaxtı bağlıdır, biletsiz isə içəri keçmək mümkün deyil. Uşaqlara mehriban olması: 4 bal. Muzey və sərgilər, park 5 bal, işçilərin "əl vurmaq olmaz"  münasibəti  -1 bal.

ŞABALID ART

Payız sona yaxınlaşsa da, hələ də bizə xoş hava bəxş etməkdədir. Bu fürsətdən istifadə edərək, biz gəzintiyə, daha dəqiq desək şabalıd ovuna çıxırıq! 

At şabalıdı, bu ağacı tanımaq çox asandır, onun xüsusi 5li yarpaqlarından və tikanlı qabıq içində gizlənən iri şabalıdlardan. 

At şabalıdların yetişməsi məhz payız aylarına təsadüf edir. Şəhərimizdə şabalıd ağaclarını nəbatət bağında və dənizkənarı bulvarda (Sahil metrosu və Park bulvar arası kiçik bir şabalıd şəmənliyində) tapmaq olar. 

Bulvara şabalıq yığmaq üçün bir neçə dəfə getmişdik. Səbətimizə həm yetişkin şabalıd, həm də onların tikanlı qabıqlarını yığırdıq. Sonra onları yuyub, qurudub, onlardan nə edə biləcəyimizi düşündük. İlham üçün bu sayta müraciyət etdik: 

http://besttoys4toddlers.com/home/33-ways-to-play-with-chesnuts-this-fall/.

Nəticədə biz şabalıdlarımızı həm yamsılama mətbəx oyununda şorba bişirmək üçün, həm plastelinlə müxtəlif canlılar düzəltmək üçün, həm də riyaziyyat dərslərimiz üçün istifadə etdik, bəli bəli riyaziyyat :)

Şabalıdlardan gülməli canlılar hazırlamaq üçün sizə playdoh, mümkünsə təbii narıncı, qəhvəyi vəs kimi rənglərdə, ayaq düzəltmək üçün pipe cleaner adlanan nazik borucuqlar, yapışdırılan gözlər, yapışqan (PVA), şabalıdları deşmək üçün iti alət lazım olacaq.

 Bundan sonra riyaziyyat dərsimiz üçün şabalıddan müxtəlif fəaliyyətlər quraşdırdıq. Burada məqsədimiz sadə dillə desək, uşaqlara hər rəqəmin arxasında hansı sayda əşya olduğunu və rəqəmlərin yazılışını çatdırmaq idi. 

Bunun üçün şabalıdlardan əlavə, nazik çubuqlar, şabalıdların qabıqları, plastmass rəqəmlər, kağızdan kəsilmiş rəqəmli kartlar və ayaqqabı bağları lazım oldu. 

3-5 yaş arası uşaqlar üçün sayı öyrədən bəzi fəaliyyətlərimizin şəkilləri bunlardır:

Rəqəmlərin yazılışı və say. Bu məşğələdə uşaqlar rəqəmi sözün əsl mənasında öz əlləri ilə quraşdıraraq, gələcəkdə onun yazılışını daha yaxşı mənimsəyillər. Və əlbəttə hər rəqəmə aid olan sayda əşyalar düzüllər.

İkinci məşğələdə şabalıdlardan muncuq yığırdıq. Bu məşğələ say öyrənmək üçün həm faydalı həm də əyləncəlidir. 

Birlikdə Bişirək (+resept)

Mətbəx uşaqların ən sevdiyi yerlərdən biridir. Çox vaxt bizə elə gəlir ki, uşaqlar mətbəxdə bizə mane olur, və hətta orada olmaq onlar üçün təhlükəlidir. Amma Montessori yanaşmasına görə, uşaqlar lap balacalıqdan mətbəxdə kömək edə bilərlər. Bu onların bacarıq və vərdişlərini, özünə əminlik və faydalı iş görmək hisslərini artırır.

Ən sadə işlərdən başlayaraq, getdikcə mürəkkəbləşən tapşırıqları yerinə yetirə, hazırlıq, yemək bişirmə və təmizlik işlərində iştirak edə bilərlər. Təhlükəsizlik baxımından, uşaqları hər şeydən təcrid etmək yox, onlara təhlükəni izah etmək və alətlərdən düzgün istifadə etməyi göstərmək vacibdir.

Bəziləri “learning tower” adlanan, yıxılmaq ehtimalı az olan hündür taburetdən istifadə edirlər. Biz həmişə adi stul, və ya kiçik taburetlərdən istifadə etmişik. 

Uşaqlar mətbəxdə nə edə bilərlər?

1. Doğramaq – məsələn, salatı hazırlamağı onlara tapşırmaq olar.

2. Sürtgəc – alma, kök, pendir və s. sürtgəcdən keçirə bilərlər.

3. Qarışdırmaq - məsələn, salat, və ya xəmir və s. Qızlarımın ən sevdiyi işlərdən biri.

4. Qab yumaq

5. Qabları qurulamaq

6. Qabyuyanı boşaltmaq və doldurmaq

7. Xəmiri yoğurmaq

8. Xəmiri yaymaq və formalarla kəsmək – məsələn, qurabiyə üçün.

9. Süfrəni düzlətmək – qabları, çəngəl-qaşıqları, salfet və sətkanları düzmək.

10. Sitrus meyvələrinin şirəsini çəkmək – məsələn, salata qatmaq üçün limon suyunu sıxmaq.

2 yaşından yuxarı olanların istifadəsi üçün mətbəx alətləri

Biz birlikdə qurabiyə, kekslər (maffin), pizza bişirməyi xoşlayırıq. Uşaqların balaca keks formaları, qurabiyə kəsənləri , oxlovları, önlükləri var.  

Sevdiyimiz qurabiyə reseptimiz budur: 1 stəkan şəkər tozu, 200 qram kərə  yağı, 2 yumurta, 2 -2.5 stəkan un, 1 çay qaşığı qabartma tozu və ya soda. Yumşalmış yağla şəkər tozunu çalıb, yumurtanı əlavə edin.  2 stəkan unu qabartma tozu ilə yaxşı qarışdırıb, yağ, şəkər və yumurta qarışığına əlavə edin. Ehtiyac olarsa, bir az da un əlavə edin. Xəmiri yoğurub yayın, qurabiyə kəsənlərlə müxtəlif formalar kəsib, üstünü bəzəyə bilərsiniz – bu işləri mütləq uşaqlara həvalə edin:) 180 dərəcəli sobada 15-20 dəqiqə bişirin.